ЭПОС МУРАСЫН АЗЫРКЫ САХНА ПРАКТИКАСЫНДА ИНТЕРПРЕТАЦИЯЛОО: ДАСТАН «АКСАТКЫН & МЫРЗА УУЛ»
Ключевые слова:
дастан, джаз, музыка, мюзикл, спектакль, театр, синтез, заманбап музыкалык маданият, эпос.Аннотация
Макалада Устатшакирт салттуу музыка борборунда UMTUL театрынын «Ак-саткын & Мырза уул» музыкалык-сценалык спектакли каралат. Эпикалык поэманын заманбап интерпретациясы музыкалык өнөрдүн салттуу формаларын кайра жаратып, аларды заманбап көркөм мейкиндикке жигердүү аралаштырып, ааламдашуу жолунда кыргыздын салттуу маданиятын сактоого жана туруктуу өнүктүрүүгө көмөктөшөт. Маданияттардын, доорлордун жана салттардын диалогу музыканын, театрдын жана мультимедиянын синтезинде заманбап көркөм ой жүгүртүү призмасы аркылуу ачылып, көрүүчүлөрдү кыйла кеңейтип, жаштарды да, улгайган көрүүчүлөрдү да кызыктырат. Бул чыгарма музыкалык театрдын, джаз импровизациясынын, хореографиянын жана мультимедиянын азыркы формалары менен эпостун уникалдуу аралашуусу болуп саналат. Кыргыз Республикасынын Эмгек сиңирген артисти Таалай Бейшеев тарабынан түзүлгөн музыкалык дизайн Барпы Алыкуловдун вариантындагы «Аксаткын менен Кулмырза» лирикалык дастанынын негизинде спектаклдин экспрессивдүү катмарын түзүп, салттын, академиялык жана заманбап музыканын ортосунда
ортомчу функцияны аткарат. Долбоордо ар кандай курактагы жана профессионалдык категориядагы аткаруучулардын катышуусу маанилүү роль ойнойт, бул муундардын диалогун жана спектаклдин тарбиялык потенциалын жогорулатат. Эпостун «дастан-мюзикл» катары жаңычыл чечмелөөсү театралдык репертуардын кеңейишине, кыргыз композиторлорунун мурастарынын толукталышына өбөлгө түзөт.
Библиографические ссылки
Адорно Т. Философия новой музыки. – М.: Прогресс, 1976. – 211 с.
Асафьев Б. В. Музыкальная форма как процесс. – М.: Музыка, 1971. – 232 с.
Ауэзов М. Киргизский героический эпос // Вопросы литературы и искусства. Алматы, 1959.
Бахтин М. Эстетика словесного творчества. – М.: Искусство, 1979. – 502 с.
Киргизский героический эпос «Манас»: сборник статей. / Редколлегия: М.И. Богданова, В.М. Жирмунский, А.А. Петросян. – М.: Академии наук СССР, 1961. – 378.
Козырева М.П. Медиасреда и полисенсорное восприятие искусства. // Журнал «Вестник» Московского университета. Серия 10. Журналистика, 2018, №3. – С. 93-106.7. Лотман Ю. М. Культура и взрыв. М.: Гнозис, 1992. – 240 с.
Музыкальная культура Америки в аспекте особенностей фьюжн-стилистики [Электронный ресурс] / Букреев В.А. // Диалог элитарной и массовой культур: Музыкальная культура Америки. URL. https://cyberleninka.ru/article/n/muzykalnaya-kultura-ameriki-v-aspek-te-osobennostey-fyuzhn-stilistiki/viewer
Понятие «музыкальная идиома» в отечественной научной традиции: опыт осмысления и применения / В.Б. Валькова // Журнал «Общества теории музыки». Вып. 2017/1 (17). – С. 37-52.
Статья М. Ауэзова об «Манас» (по варианту Сагымбая Орозбакова) – «Сказители Манаса и слушательская среда». [Рукопись]. – 103 с. URL. https://manuscript.bizdin.kg
Чет элдик кыргыздардын адабияты: 30-том / Туз. Г.Орозова, Р.Сырдыбаева, Н.Осмоналиева. – Б.: «Принт-Экспресс», 2017. – 576 б. («Эл адабияты»).
Элдик поэмалар: «Эл адабияты» сериясынын 31-Том. – Б.: Бийиктик, 2012. – 380 б. («Эл адабияты»).
URL. https://www.youtube.com/watch?v=lmGmW8ZkAK4 Ала-Тоо 24. Балдардын «Өнөр ааламы» маданий форуму.
URL. https://youtu.be/WAJeVHIUk6U #Устатшакирт / Аксаткын & Мырза уул / Филармония.
