ДУТАР АТКАРУУЧУЛУГУ – ТҮРКМӨН МАДАНИЯТЫНЫН ФЕНОМЕНИ
Ключевые слова:
Дотар, түркмөн музыкасы, аткаруучулук мектептер, Ахал жолу, Мары жолу, оозеки салт, импровизация, устат-шакирт салты.Аннотация
Бул макала түркмөн дутар өнөрүнүн аткаруучулук чеберчилигин материалдык эмес маданий мурастын көрүнүшү катары талдайт. Анда Ахал жана Мары мектептеринин стилистикалык жана методологиялык өзгөчөлүктөрүнө басым жасалып, алардын айырмачылыктары менен окшоштуктары салыштырылат. Ошондой эле, 20-21-кылымдардагы дутар музыкасынын институционализациясы жана профессионалдашуусу каралат. Макалада дутардын түзүмдүк жана акустикалык өзгөчөлүктөрү, устат-шакирттик билим берүү ыкмалары талданып, атактуу аткаруучулардын салымдары баса белгиленет. Ахал жана Мары мектептеринин стилдери импровизация, канондорду кармануу жана жеке стилди өнүктүрүү аспектилери боюнча салыштырылат. Изилдөө билим берүү мекемелеринин, радиоберүүлөрдүн жана нотациянын дутар салтына тийгизген таасирин карайт. Академиялашууга карабастан, дутар өнөрү оозеки салт менен бекем байланышта болуп, маданий жана педагогикалык маанисин сактап кала турганы көрсөтүлөт. Жыйынтыгында, бул изилдөөнүн этномузыка таануу, музыкалык билим берүү жана маданий саясат үчүн актуалдуулугу белгиленет. Дутар
өнөрү тарыхый мураска урмат менен мамиле кылуу менен бирге заманбап көркөм өнөрдү айкалыштырган динамикалуу салт экени айтылып, аны улуттук жана эл аралык деңгээлде колдоо маданий өздүк касиетти бекемдөөгө жардам берери баса көрсөтүлөт.
Библиографические ссылки
Ахмедова М. Музыкальное искусство туркменского народа. – Памятники Туркменистана. – 1973. № 2. – С. 13-15.
Вамбери А. Путешествие по средней Азии. – Москва: Издательская фирма “Восточная литература” РАН, 2003. – 320 с.
Дурдыев Х. Поющие струны: Очерки о творчестве бахши и музыкантов Туркменистана / Х. Дурдыев. – Ашхабад: Туркменистан, 1982. – 288 с.
Наши соседи в Средней Азии. Хива и Туркмения, Издание редакций журнала «Всемирный путешественник» 1873. – 138 с.
Успенский Виктор, Беляев Виктор. Туркменская музыка. Т. 1. – Ашхабад: Туркменистан, 1979. – 384 с.
