КАРАКАЛПАК ЭЛИНИН «САРЫША АЙЫМ толғаўы» УЗАКБЕРГЕНЛИ БЕРДИМУРАД БЕКБЕРГЕН УУЛУНУН АЙТУУСУНДА
Ключевые слова:
Узақбергенли Бердимурат Бекберген уулу, «Сарыша айым толғаўы», каракалпак эли, ногайлы доору, салттуу маданият жана сөз өнөрү, диний ишенимдер, сүйүү, кошок кошуу, патриотизм.Аннотация
Бул илимий макалада 2024-жылдын апрель айында атайын Каракалпакстанга эл арасынан талаа этнографиялык материалдарды жыйноо үчүн барганда, Нөкүс калаасынын Бозаул аймагындагы Шатлы айылынын Ережеп бий махалласынын Көксарай көчөсүнүн №39-үйүнүн жашоочусу 1936-жылы туулган 88 жаштагы каракалпак элинин кыпчак
уруусунун балталы-майлыбалта уругунун аксакалы Узақбергенли Бердимурат Бекберген уулунун өз оозунан «Сарыша айым» элдик поэмасын жаздырып алдык эле. Жашы бир топко барып калган аксакалдын элдик поэманы жатка айтып бергендиги материал жыйноочуларды таңдандырды. Бир эле элдик эпосторду айтуу менен гана чектелбеген инсандын түрдүү- түмөн касиетке ээ экендиги менен эсте калды. Информатордон аудиого жаздырылып алынган материал, кагаз бетине түшүрүлүп, адабияттардагы маалыматтар аркылуу тарыхый-этнографиялык, фольклордук салыштырмалуу анализ жасалды
Библиографические ссылки
Ауэзов М. Мысли разных лет. Алма-Ата, 1959.
Айымбетов Қ. Халық даналығы. “Қарақалпақстан” баспасы. Нөкүс, 1968.
Бекбергенова З.У. О славных женщинах Каракалпакии в исследованиях профессора Сарыгуль Бахадировой./Международный научный журнал “Эпос”. № 9(3) – 2023 г.
Гуревич Б.П. Международные отношения в Центральной Азии в XVIII – первой половине XIX в. – М., 1983.
Дәўқараев Н. Қарақалпақ әдебияты тарийхының очерклери. Кол жазбалар фонды. КК ФАН УзССР том 36 инв. 37539.
Даукараев Н. 1970-жылдагы талаа дептеринен. №2, 8-бет.
Жданко Т.А. Каракалпаки Хорезмского оазиса. Труды Хорезмского экспедиции. М, 1962.
Иванов П.П. Қарақалпақ тарийхы бойынша материаллар. М-Л., 1935.
Кененсариев Т. Кокон хандыгы (Кыргызстандын материалдарында) Бишкек, 2002.
Кожықбаев Ә. Тарийхый қосықлар. (Тарийхый қосық ҳәм аңызлардың басқа жанрларға катнасы хаққында). Нөкис.:Қаракалпакстан, 1980. / Н.Жапаковдун 1970-жылдын август айындагы жүргүзгөн талаа жазуулары. №2,7-14-беттер.
Кожықбаев Ә. Тарийхый қосықлар. (Тарийхый қосық ҳәм аңызлардың басқа жанрларға катнасы хаққында). Нөкис.:Қаракалпакстан, 198012. Кыргыздар. – Бишкек, 1991.
Наливкин В. Краткая история Кокандского ханства. – Казань, 1886. – 3, 32-беттер./Кененсариев Т. Кокон хандыгы (Кыргызстандын материалдарында). - Бишкек, 2002.
Нуртазина Д, Исахан М.Б.Постхолотоордынский декаданс и судьбы религии в казахском кочевом обществе XV – начала XVIII вв. Золотоордынское Обозрение / GOLDEN HORDE REVIEW. 2022, 10 (4).
Сағитов И. Қарақалпақ халқының қаҳарманлық эпосы. КМБ-Нөкис, 1963.
Толстова Л.С. Материалы этнографического обследования группы “Каракалпак” Самаркандской области Узбекской ССР. 35-36-бб. Материалы этнографического обследования группы «каракалпак”. Каракалпак и Ферганской долины, стр. 24; Из истории ферганских каракалпаков, стр. 41—42. https://znanija.com/task/39753375
Автордун талаа материалы (АТМ):
Сейдин Әмирлан Ер Досмамбет. Каракалпакстан, Нөкүс калаасы, 2024.
Узақбергенли Бердимурат Бекберген уулу. Каракалпакстан, Нөкүс калаасы,2024.
