ЖУЖАН ДООРУНУН «МАНАС» ЭПОСУНДАГЫ ИЗДЕРИ
Ключевые слова:
Манас, эпос, кыргыз, түрк, жужан, жаң-жуң, келип чыгышы, тарыхый негиздери.Аннотация
Макала «Манас» эпосунун келип чыгышынын тарыхый негиздерин изилдөө маселесине арналган. Автор Борбордук Азиянын б. з. IV к. аягында V к. башында жужандар менен кыргыздардын ортосунда орун алган карым-катнаштарынын айрым издерин «Манас» эпосунда чагылышканын көрсөтүүгө аракет кылган. С.Орозбаков жана С.Каралаевдин варианттарындагы эпикалык ыр саптардан Жужан кагандыгы менен кыргыздардын ортосундагы согуштук-саясий, этномаданий айрым көрүнүштөр тарыхый булактар менен салыштырылып иликтенген. Айрыкча кытай тарыхый булактары эпостун айрым жагдайларында катылган тарыхый жана маданий процесстерди ачып берүүгө мүмкүнчүлүк бергени баса белгиленет. Автор «жаң
жуң» терминин аскердик мамлекеттик чин катары гана карабастан, элдин аталышын туюнткан термин дагы катары кароону сунуштайт. Экинчи өңүттө талдоо менен автор эпостун ыр саптарынан айрым тарыхый-этнографиялык жактан маанилүү натыйжаларга жетише алган. Жужан-кыргыз мамилелери «Манас» эпосунун келип чыгышында тарыхый негиздердин бири экендиги тууралуу тыянак чыгарылган.
Библиографические ссылки
Кочевые империи Евразии: особенности исторической динамики / Отв. ред. Б.В. Базаров, Н.Н. Крадин; Инт монголоведения, буддологии и тибетологии СО РАН; Инт истории, археологии и этнографии народов Дальнего Востока ДВО РАН.- М.: Наука – Вост. лит., 2019.
«Манас» энциклопедиясы. – 1 китеп. – Бишкек: Кыргыз энцикл. башкы редакциясы, 1995.
Бичурин Н. Я. (Иакинф). Собрание сведений о народах, обитавших в Средней Азии в древние времена // Редакция текста, вступ. ст., комм. А.Н. Бернштама и Н.В. Кюнера. Т.1. М.–Л.: Издво АН СССР, 1950.
Гумилев Л. Н. Древние тюрки. – М.: Наука, 1967.
Липец Р. С. Образы батыра и его коня в тюрко монгольском эпосе. – М.: Наука, 1984.
Таскин В. С. Материалы по истории древних кочевых народов группы дунху. – М: ГРВЛ, 1984. 7. Валиханов Ч. Ч. Собрание сочинений в пяти томах. Том 3. – АлмаАта: Главная ред. Казахск. сов. энцикл. 1985.
Баялиева Т. Дж. Доисламские верования и их пережитки у киргизов. – Фрунзе: Илим, 1972.
Асадов Ф. М. Арабские источники о тюрках в раннее средневековье. – Баку: Элм, 1993.
