“МАНАС” ЭПОСУНДАГЫ БӨТӨН СӨЗДҮҮ КОНСТРУКЦИЯЛАРДЫН ТЕМАТИКАЛЫК-МАЗМУНДУК ТҮРЛӨРҮ (С.ОРОЗБАКОВДУН ВАРИАНТЫНЫН НЕГИЗИНДЕ)
Ключевые слова:
эпос, «Манас», бөтөн сөз, бөтөн сөздүү конструкция, тематикалык мазмундук түр, анализ, диалог-баян, монолог, бата, накыл кеп, ушак кеп, күңкүү кеп, ураан, катАннотация
Бул макаланын предмети – «Манас» эпосунун тили, негизги объектиси – эпосто колдонулган бөтөн сөздүү синтаксистик конструкциялардын тематикалык, мазмундук түрлөрү болуп эсептелет. Мында улуу манасчы С. Орозбаковдун вариантындагы «Манас» эпосунда колдонулган бөтөн сөздөр жана бөтөн сөздүү конструкциялардын тематикалыкмазмундук түрлөрүн иликтөө максаты коюлган. Анализдөө жана синтездөө, салыштыруу, баяндоо усулдарынын негизинде эпосто колдонулган бөтөн сөздөр тематикалык-мазмундук жактан 8 түргө ажыратылып көрсөтүлөт. Алар: эки, же үч жактын сүйлөшүүсү, диалог-баян; ички ой, монолог; бата; накыл кеп; ушак кеп, күңкүү кеп, аңыз кеп; ураан, чакырык; кат катары колдонулат.
Библиографические ссылки
Айталиева Т.К. “Манас” эпосундагы стилистикалык каражаттар. // Филология. – Б.: “Улуу тоолор”, 2017. 198-202б.
Бегалиев С. “Манас” эпосунун көркөм каражаттары. –Ф.: 1998.
Киргизский героический эпос «Манас».Ф.1961.
Манас. Кыргыз элинин баатырдык эпосу. 1-китеп. – Москва, 1984.-544б.
Манас. Кыргыз элинин баатырдык эпосу. 2-китеп. – Москва, 1988.-688б.
«Манас» энциклопедиясы. Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. – Бишкек: Кыргыз энциклопедиясынын Башкы редакциясы, - 1995. 1-т. - 440.
Бешкемпированын А. «Манас» эпосундагы тууранды сөздөрдүн семантикасы». Канд. дисс. 2016. Жумакунованын Г.«Манас» эпосундагы тиричилик лексикасы» (1988). Канд.дисс.
Жумалиев С. «Манас» эпосунун лексикасынын хронотопологиялык стратификациясы». Док.дисс.2015.
Жумалиева Г. «Манас» эпосунун орус жана англис тилдериндеги котормолорундагы өң-түс лексикасынын семантикасы жана структурасы» (2011); Канд.дисс.
Мазекова Н.«Манас» эпосунда колдонулган сөз формаларына лингвостатистикалык илик» (2000), Канд.дисс.
Рыскулова Т. «Семантика «символики светообозначения кара (черный) и ак (белый)» в языке эпоса «Манас» (в сопоставлении с русским языком)» (2004). Канд.дисс.
Сапарбаев А.«Манас» эпосундагы метафоралар» (1975). Канд. дисс.
Абилькаев А. Семантико-грамматическая природа глагола “де” в современном казакском языке. Автореф.канд.
Курбатов Х. Прямая, косвенная и несобственная прямая речь в современном татарском литературном языке. Автореф.канд.дисс. – Казань, 1954.
Мураталиев М. Кыргыз тилиндеги тике жана кыйыр сөздөр. – Фрунзе: “Илим”, 1964. -64б.
Нурмуханова А. Прямая и косвенная речь в современном литературном каракалпакском языке. Автореф.канд....дисс. 194.
Хидирова Ч.Х. Синтаксистик конструкциялар жана синтаксистик түрмөктөр. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана, 2022. №2. С. 317-319.
Хидирова Ч.Х. Азыркы кыргыз тилиндеги сүйлөмдөрдүн тутумундагы бөтөн сөз жана бөтөн сөздүү түрмөктөрдүн синтаксистик кызматы. Актуальные проблемы гуманитарно-педагогических наук. Сборник научных трудов. – Ходжент. Выпуск – 3. 2012. С. 24-32.
Хидирова Ч.Х. Ж.Баласагындын “Куттуу билим” дастанында” зат атоочтук түрмөктөрдүн колдонулушу. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана, 2016. №7. С. 299-304.
Хидирова Ч.Х. Жусуп Баласагындын “Куттуу билим” дастанында 1,2,4- типтердеги изафеттик түрмөктөрдүн колдонулушу. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана, 2016 №7. С. 284-288.
Манас. Кыргыз элинин баатырдык эпосу. 1-китеп. – Москва, 1984.-544 б.
