Санжыра тарыхый-этнографиялык булак катары
Ключевые слова:
кыргыздар, санжыра, этногенез, маданият, каада-салт, кытай хроникалары, эс-тутум, идеологияАннотация
Илимий макалада кыргыздын оозеки тарыхын жана салттуу маданиятынын үлгүлөрүн чагылдырып келген, фольклордун бир жанры болгон санжыранын мааниси, максаттары изилденет. Санжырада өтмүштөгү тарыхтын айрым урунттуу мезгилдери, кээ бир тарыхый инсандар жана алардын жолу, элдин каада-салты, үрп-адаттары, жөрөлгөлөрү, тили боюнча тарыхый-этнографиялык маалыматтар берилери маалым. Кыргыз коомундагы социалдык алакалар, кошуна элдер менен болгон дипломатиялык ж.б. мамилелер да санжыра баяндарында жыш эскерилет. Санжыра баяндары – кыргызды эзелтеден биримдикке, ынтымакка жана Мекенди, жерди сүйүүгө тарбиялап келгендиги белгилүү.
Библиографические ссылки
Абрамзон С. М., Потапов Л. П. Народная этногония как один из источников для изучения этнической и социальной истории (на материале кочевников) // СЭ. – 1975. -№ 6.
Абул Гази. Родословное древо тюрков (пер. и предсл. Саблукова Г.С.) -Казань, 1906. -206 с.
Аристов Н. А. Заметки об этническом составе тюркских племен и народностей и сведения об их численности. «Живая старина». – Вып 3-4. – СПб., 1894. – С. 277-390.
Аристов Н. А. Опыт выяснения этнического состава киргиз-казаков Большой Орды и кара киргизов на основании родословных сказаний и сведений... Живая старина. Вып. III-IV. – СПб., 1894.
Асанов Т. И. Кыргызские генеалогические предания – санжыра//Кыргызы. - М., 2017. –С. 276-277.
Аттокуров С. Кыргыз санжырасы. –Б.: “Учкун”, 1995. – 165 б.
Валиханов Ч. Ч. Собр. соч. –Алма-Ата, «Гылым», 1958. – 478 с.
Исираилов Мурзали ажы. Алайку эл-жеринин тарыхый санжырасы. –Бишкек, “Улуу тоолор”, 2019. – 188 б.
Каратаев О.К. ж.б. Кытай императорлорунун кыргыз кагандарына жазган каттары. -Б.: 2003. – 137 б.
Кенчиев Жапар. Сарбагыштын санжырасы. -Б., 1994. – 292 б. (Санжыра кыргызского племени «Сарыбагыш» Жапар Кенчиев Переработано и издано Гундулой Салк. (Die Sandschyra der Sarbagïš von Japar Kenčiev überarbeitet und herausgegeben von Gundula Salk). Berlin, 1994.
“Манас”. Энциклопедия. – Бишкек., “Кыргызстан”, 1995. Т.II. – 765 б.
Мониев А. Кыргыздын муңгушу (Санжыра-тарыхка саресеп) – Бишкек., Турар 2015.
Рашид - ад - Дин. Сборник летописей. Т.1, Кн. I. - М.: 1952.
Төрөкан уулу Эсенкул. Кыргыздын кыскача санжырасы. — Б.: Учкун. ККИ. 1994.
Эргешов Турдумамат. Кыргыздын Жору (Жолжакшы) уруусунун санжырасы. Толукталып, экинчи басылышы. – Б.: Учкун, 2019. – 850 б.
Интернет шилтемелери:
https://kghistory.akipress.org/unews/un_post:4198
https://kghistory.akipress.org/unews/un_post:4198)
raditionalknowledge.org/коомдук-түзүлүш.../санжыра
tyup.net/page/kyrgyzdardyn-bajyrky-nasili-zhana-sanzhyrasy
