САЛТТУУ АСТРОНОМИЯЛЫК БИЛИМДЕР
Ключевые слова:
нумеративдик репрезентанттар, табигый саат, этноастрономиялык билим, асман телолору, космизм идеясы, мезгил мыйзамдары, циклдүүлүкАннотация
Сан-өлчөм түшүнүктөрүнүн тилдик, улуттук, маданий маани-маңызын комплекстүү изилдөө зарылдыгы иштин актуалдуулугун аныктайт. Макалада байыркы кыргыздардын космизм идеясын этностун болмушунун өзгөчөлүктөрүнүн негизинде талдоо максаты коюлган. Этномаданий лексиканы иликтөөдө салыштыруу, анализ, синтез, тилдик фактыларга негизделген контексттик талдоо, сандык эсептөө ыкмалары колдонулду. Байыркы кыргыздардын этноастрономиялык билимдерин чагылдырган нумеративдик репрезентанттар универсалдуу тилдик бирдиктин милдетин аткарары аныкталды. Изилдөөнүн жыйынтыктары байыркы кыргыздардын тилдик дүйнө таанымын иликтөө иштериндеги боштуктарды толтурууда зор мааниге ээ. Себеби, этноастрономиялык чен бирдиктер коомдук-маданий тажрыйбанын контекстинде коом менен космикалык чөйрөнүн өз ара мамиле принциптерин конструктивдүү логикалык-гносеологиялык түшүнүүнүн чордонун ээлейт. Табигый сааттын жана багыт алуучу компастын милдетин аткарган классикалык үлгүлөр “Манас” эпосундагы тилдик фактылар менен бышыкталат.
Библиографические ссылки
Юдахин, К.К. Кыргызча-орусча сөздүк. – Бишкек: Кут-Бер, 2012. – 973 б.
Толеубаев, А. Т. Реликты доисламских верований в семейной обрядности казахов. – Алматы: Гылым, 1991. – 214 с.
Зеленин, Д.К. Статьи по духовной культуре 1917-гг. . – М.: Индрик, 1999. – 348 с.
Камалов, А.А. Башкирская топонимия. – Уфа: Китап, 1994. – 304 с.
Каралаев, С. Манас. – Бишкек: Турар, 2010. – 1-китеп. – 1005 б.
Байбосунов, А. Жаратылыш жана адам. – Фрунзе: Мектеп, 1986. – 192 б.
История эстетической мысли. 6 т. / гл. ред. М.Ф. Овсянников. – М.: Искусство, 1985. – Т.2: Средневековый Восток. Европа XV-XVIII веков. – 456 с.
Фасмер, М. Этимологический словарь русского языка. 4 т. / М. Фасмер. – М.: Азбука-Терра, 1996. – Т. 3. – 832 с.
Вежбицкая, А. Семантические универсалии и описание языков. – М.: Яз. рус. культуры, 1999. – 896 с.
Байбосунов, А. А. Донаучные представления киргизов о природе. – Фрунзе: Мектеп, 1990. –184 с.
Седова, Л.Н. Вопросы русской метрологии на уроках и внеклассных занятиях по математике. –Ярославль: [б.и.], 1999. – 65 с.
Жусупов, К. Ж. Кыргыздар. – Бишкек: Бийиктик, 2011. – Т. 5. – 648 б.
Карасаев, Х. Накыл сөздөр: Тил казынасынан. – Бишкек: Шам, 1995. – 500 б.
Кыргыз тилинин түшүндүрмө сөздүгү. – Фрунзе: Мектеп, 1969. – 775 б.
