КАЗАК ЖАНА КЫРГЫЗ ЭЛДЕРИНИН ҮЙ-БҮЛӨЛҮК ЖАНА НИКЕ МАМИЛЕЛЕРИНИН ӨЗГӨЧӨЛҮКТӨРҮ
Ключевые слова:
үй-бүлө жана нике мамилелери, казактар, кыргыздар, кудалашуу, калың, үрп-адат, каада-салт.Аннотация
Макалада казактар менен кыргыздардын үй-бүлө жана нике мамилелериндеги каада-салттарынын өзгөчөлүктөрү изилденет, анткени бул жерден маданияттын
эң архаикалык жана консервативдүү элементтерин байкоого болот.Кыз менен күйөөнүн социалдык, таптык, этникалык жана уруулук таандыктыгына, алардын динине байланыштуу
никеге экзогамдык чектөөлөр каралат. Кудалашуу каада-салты, жесир аялды өлгөн күйөөсүнүн инисине үйлөндүрүү, өлгөн аялдын инисине жесир аялды никеге коюу жөрөлгөсү
баяндалат. Кайын атасынын үйүндө калың үчүн иштеп жаткан күйөө, ошондой эле кыздарды ала качуу каралат. Казактын “Козы-Көрпеш менен Баян-Сулуу” элдик лирикасынан жана
кыргыздын “Манас” эпосунан макалага байланыштуу үзүндүлөр берилген. Байыркы коомдук нике институттарынан да, диний-символикалык жана сыйкырдуу идеялардан да келип
чыккан көптөгөн ритуалдык аракеттер жасалган үйлөнүү аземи да сүрөттөлөт.
Библиографические ссылки
Казахи. Историко-этнографическое исследование. – Алматы: Казахстан, 1995. – 352 с.
Загряжский Г. Юридический обычай киргизов и о народном суде // Материалы для
статистики Туркестанского края. «Ежегодник Туркестанского комитета». Вып. 4. – СПб., 1876. – 202 с.
Абрамзон С. М. Киргизы и их этногенетические и историко-культурные связи. – Ленинград: Наука, 1971. - 404 с.
Гродеков Н. И. Кыргызы и каракыргызы Сырдарьинской области. Т.1. Юридический быт. – Ташкент, 1889. – 297 с.
Самсонов А. Очерки Сибирских киргизов 1869 (Записки для чтения издав. Трубниковым).
Левшин А. И. Описание киргиз-кайсацких или киргиз-кайсачьих орд и степей. – Алматы: «Санат», 1996. – 656 с.
Айтмамбетов Д. А. Быт и кочевые традиции киргизского аила (первая половина XIX в.) // Вопросы истории материальной и духовной культуры Киргизстана. Сборник научных статей. – Фрунзе: КГУ, 1987. – 106 с. – С. 45-58.
Народы Средней Азии и Казахстана. Т. I. / Под ред. С. П. Толстова и др. – М.: Издательство АН СССР, 1963.
