АДАМДЫН БИЙИК ТООЛОРДО ФУНКЦИОНАЛДЫК АБАЛЫН ЖАНА АДАПТАЦИЯ ЖӨНДӨМДҮҮЛҮГҮН БААЛООДО ЖҮРӨКТҮН СОГУШУНУН ӨЗГӨРҮҮСҮНҮН СТАТИСТИКАЛЫК КӨРСӨТКҮЧТӨРҮ
Ключевые слова:
адаптация, бийик тоолор, организмдин функционалдык абалы, адаптация фа- залары, жүрөктүн кагышынын өзгөрмөлүүлүгү.Аннотация
Бийик тоолуу аймактардын 137 убактылуу жашоочусу (Чыгыш Памирдин Мургаб айылы, бийиктиги 3660 м. а.с.) адаптациянын ар кандай мезгилдеринде текшерилген. Жүрөктүн кагышынын өзгөрмөлүүсүнүн (ЖКө) төмөнкү көрсөткүчтөрү талдоого алынган: кардиоинтервалдын узактыгынын орточо мааниси, вариация диапазону, стандарттык четтөө, режим амплитудасы. Адаптивдүү мүмкүнчүлүктөр функционалдык абалына: функционалдык оптимум; донозологиялык жана преморбиддик шарттарга жараша бааланган. Жашоо мөөнөтү 10 ай жана андан ашык болгон адамдардын кыйла бөлүгү адаптациянын өзгөчө фазасын: вариация боюнча 45,9%, мода боюнча 37ден 46%га сакталып калганы белгиленген. Бул натыйжалар адаптациянын узакка созулган өзгөчө фазасын көрсөтүп турат.. Моданын амплитудасы боюнча, 10-12 айлык (27%) жана 18 ай моонот менен жана андан көп жашаган (23,4%) изилдөөгө алынгандарда жетиштүү сандагы преморбиддик функционалдык абалы байкалган.. Сохранение преморбидного функционального состояния организма со специфическими изменениями (резко выраженная симпатикотония) у обследованных лиц со сроком проживания 3-4 мес является неблагопрятным фактором, свидетельствующим о явлениях дизадаптации и дальнейшее их пребывание на высоте нецелесообразно. 3-4 айга чейин жашаган адамдарда спецификалык өзгөрүүлөр менен ( курч байкалган симпатикотония) организмдин преморбиддик функционалдык абалынын сакталышы дезадаптациянын көрүнүштөрүн көрсөтүүчү жагымсыз фактор болуп саналат жана алардын бийиктикте андан ары болушу максатка ылайыктуу эмес.
Библиографические ссылки
Баевский Р.М. Прогнозирование на грани нормы и патологии. М.: Медицина. – 1979. 289С.
Джунусова, Г.С. Центральные регуляторные механизмы адаптации человека в горных условиях
[Текст] / Г.С. Джунусова // Медицина Кыргызстана. – 2017. – No5. -С.36-39.
Новиков, В.С. Гипоксия как типовой патологический процесс, его систематизация [Текст] / В.С. Но-
виков, В.Ю. Шанин, К.Л. Козлов. // В кн.: Гипоксия. Адаптация, патогенез, клиника. – С-Пб.: Изд-во ООО «ЭЛБИ-СПб», 2000. – С. 12-24.
Халимова, Ф.Т. Индивидуальные особенности адаптации человека к изменившимся условиям среды
[Текст] / Ф. Халимова, П.М. Зухурова, М.А. Абдусатторова // Научные труды 3-го съезда физиологов СНГ «Физиология и здоровье человека». – Москва-Ялта. 2011. – С. 275.
Шукуров, Ф.А. Индивидуальные особенности реакции кардиореспираторной системы у человека при адаптации к высокогорью [Текст] / Ф.А. Шукуров // Физиология человека. – 1991. – Т.17, No4. – С. 32.
Шукуров Ф.А. Вегетативный статус в оценке адаптационных возможностей человека к высокогорной гипоксии / Ф.А. Шукуров, З.У. Арабова // Ж. Вестник Академии медицинских наук Таджикистана. – 2018. – No1 (25). – С. 121-126.
Шукуров, Ф.А. МелПрогнозирование оптимального срока пребывания человека в условиях высокогорья [Текст] / Ф.А. Шукуров // Физиология человека. – 2018.- No2(1). – С.61-62.
Шукуров Ф.А. Интегральные показатели вариативности сердечного ритма в оценке адаптации человека к высокогорью / Ф.А. Шукуров, З.У. Арабова// Ж. Вестник Академии мед. наук Таджикистана. – 2019. – Том VIII, No1 (29). – С. 89-95.
Шукуров Ф.А. Прогнозирование фазы стабильной адаптации и донозологического состояния у людей с различным сроком проживания в условиях высокогорья / Ф.А. Шукуров, З.У. Арабова // Ж. Известия национальной академии наук Кыргызской республики. – 2019. – No4. – С. 83-87.
