ОКУУ НАТЫЙЖАЛУУЛУГУ ЖОГОРКУ ЖАНА ТӨМӨН БОЛГОН ЖАШТАРДЫН (УНИВЕРСИТЕТТЕРДИН СТУДЕНТТЕРИНИН) ШИЛЕКЕЙИНДЕГИ КОРТИЗОЛДУН ДЕҢГЭЭЛИНИН ӨЗГӨРҮҮЛӨРҮ
Ключевые слова:
шилекейдеги кортизол, психоэмоционалдык стресс, окуунун эффективдүүлүгү.Аннотация
Психоэмоционалдык стресс азыркы жаштардын жашоосунун ажырагыс бөлүгү болуп саналат. 23 дени сак жаш адамдарда (университеттин студенттери) сессиялар аралык мезгилде жана сынак мезгилинде шилекейдеги бош кортизолдун деңгээли изилденген. Иммундук ферменттик анализ ыкмасы колдонулган. Изилденүүчүлөр эки топко бөлүндү: 1-топ – окуу эффективдүүлүгү жогору, 2-топ – окуу эффективдүүлүгү төмөн. Төмөнкү натыйжалар алынды: күчтүү психоэмоционалдык фактордун таасири учурунда кортизолдун деңгээлинин кескин жогорулашы (мисалы, студент үчүн экзамен) жалпысынан адамдын нерв системасына жана организмине мобилизациялык таасир этүүсү окуудагы жетишкендиктердин жогорку эффективдүү натыйжалары менен тастыкталган. Тескерисинче, орто психоэмоционалдык фон мезгилинде (мисалы, сессиялар аралык мезгил) шилекейдеги кортизолдун жогорку деңгээли студенттин өнөкөт стрессинин бел-
гиси болуп саналат, ал кортизолдун студенттин тиешелүү жашоо этаптарында мобилизациялоочу таасиринин кескин азайышы окуу-тарбия ишинин натыйжалуулугунун төмөн натыйжаларынан көрүнүп турат.
Библиографические ссылки
Selye H. A Syndrome produced by Diverse Nocuous Agents // Nature. – No138. – 1936. – P.32.
Henry J.P., Stephens P.M., Axelrod J., Mueller R.A. Effect of psychosocial stimuli on the enzymes involved in the biosynthesis and metabolism of noradrenaline and adrenaline // Psychosom Med. – No 33. – 1971. – P. 227–237.
Вавилова Т.П., Островская И.Г., Медведев А.Е. Модности и перспективы исследования гормонов в слюне // Биомедицинская химия. – Т. 60. – No3. – 2014. – С.295–307.
Sapolsky R.M., Romero L.M., Munck A.U. How do glucocorticoids influence stress responses? Integrating permissive, suppressive, stimulatory, and preparative actions // Endocrine reviews. – No21. – 2000. – P.55–89.
Erickson K., Drevets W., Schulkin J. Glucocorticoid regulation of diverse cognitive functions in normal and pathological emotional states // Neuroscience & Biobehavioral Reviews. – No 27. – 2003. – P. 233–246.
Schulkin J. Social allostasis: anticipatory regulation of the internal milieu // Frontiers in Evolutionary Neuroscience. – No2. – 2011 – P. 1–15.
Комиссарова О.В., Дорохов Е.В. Особенности деятельности стресс-реализующих систем детей младшего школьного возраста // вестник новых медицинских технологий. Электронное издание. – No4. – 2019. – С.50–57.
Александров А.Г., Лукьянёнок П.И. Изменение уровне тревожности студентов в условиях учебной деятельности // Научное обозрение. Медицинскиенауки. – 2016. – No 6. – С. 5–14.
Schlotz, W., Schulz P., Hellhammer J., Stone A.A., Dirk H. Hellhammer D.H. Trait anxiety moderates the impact of performance pressure on salivary cortisol in everyday life // Psychoneuroendocrinology. – No31. – 2006. – P.459–472.
Papacosta E., Nassis G. P., Gleeson M. Salivary hormones and anxiety in winners and losers of an international judo competition // Journal of Sports Sciences. – 2016. – V.34, No13. – P.1281–1287. 62 Известия НАН КР, 2022, No6
Lim I.S. Comparative analysis of the correlation between anxiety, salivary alpha amylase, cortisol levels, and athletes' performance in archery competitions // J Exerc Nutrition Biochem. – 2018. – V. 22, No 4. – P. 69–74.
Raison C.L., Miller A.H. When not enough is too much: The role of insufficient glucocorticoid signaling in the pathophysiology of stressrelated disorders // Amer. J. Psych. – 2003. – No 160. – P. 1554–1565.
Demitrack M. Neuroendocrine correlates of chronic fatigue syndrome: A brief review // Journal of psychiatric research. – 1997. – No 31. – P. 69–82.
Nicolson N., Van Diest R. Salivary cortisol patterns in vital exhaustion // Journal of psychiatric research. – 2000. – No 49. – P. 335–342.
Розанов В.А. Стресс и психическое здоровье (нейробиологические аспекты) // Социальная и клини-
ческая психиатрия. – 2013. – Т. 23. – No 1. – С. 79–86.
